хәл өҫтөндә булыу (ятыу)

легко дышать — тын алыуы еңел

дышать свежим воздухом — саф һауа һулау

еле-еле дышать — саҡ-саҡ тын алыу

печь дышит жаром — мейестән эҫе бөркөлөп тора

его лицо дышало молодостью — уның йөҙөнән йәшлек дәрте ташып тора

дышать здоровьем — таҙалығы тышҡа (йөҙөнә) сыҡҡан

дышать воздухом чего, каким — бер даирә (мөхит) кешеләре менән аралашыу

дышать на ладан — хәл өҫтөндә булыу (ятыу)

лежать на траве — үләндә ятыу

лежать с головной болью — баш ауыртып ятыу

книга лежит на столе — китап өҫтәлдә ята

волосы хорошо лежат — сәс һәйбәт ята

город лежит на берегу моря — ҡала диңгеҙ буйында урынлашҡан

дорога лежит через мост — юл күпер аша үтә

эта обязанность лежит на ней — был вазифа уға йөкмәтелгән

душа (сердце) не лежит к кому-чему-л. — күңел тартмай (ятмай)

лежать в основе чего-л. — бер нәмәнең нигеҙендә ятыу

лежать на боку (на печи) — ҡырын ятыу, бот күтәреп ятыу

плохо лежит — күренеп ята, йыйып ҡуйылмаған

лежать под сукном — ҡаралмай оҙаҡ ятыу

лечь на диван — диванға ятыу

снег лёг на поля — яланға ҡар ятҡан

ответственность ляжет на вас — яуаплылыҡ һеҙҙең өҫкә төшөр

лечь в основу — нигеҙ булып ятыу

лечь на плечи кого, чьи, кому — өҫкә төшөү

лечь костьми — башты һалыу, һәләк булыу

лечь камнем на душу (сердце) — йөрәккә (күңелгә) таш булып ятыу

что здесь творится? — ни булып ята бында?

лежать в бесчувствии — һушһыҙ ятыу

бесчувствие к окружающей природе — тирә-йүндәге тәбиғәткә (мөхиткә) вайымһыҙ булыу

положить книгу на стол — китапты өҫтәлгә ҡуйыу

влезть на дерево — ағасҡа менеү

надеть на ребёнка пальто — балаға пальто кейҙереү

на разные голоса — төрлө тауыштарға

на новый лад — яңыса

бег на сто метров — йөҙ метрға йүгереү

закрыть на замок — йоҙаҡҡа бикләү

пятнадцать разделить на пять — ун биште бишкә бүлеү

три умножить на три — өстө өскә ҡабатлау

он моложе своего брата на пять лет — ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк

сидеть на стуле — ултырғыста ултырыу

лежать на диване — диванда ятыу

вина на мне — ғәйеп миндә

все заботы по дому на ней — бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә

выступать на съезде — съезда сығыш яһау

учиться на курсах — курстарҙа уҡыу

находиться на излечении — дауаланыуҙа (булыу)

быть на иждивении брата — ағаһы тәрбиәһендә булыу

на той неделе — теге аҙнала

на утренней заре — иртә таңда

свалить вину на другого — ғәйепте башҡа берәүгә ауҙарыу

переписать дом на сына — өйҙө улы исеменә күсереп яҙҙырыу

на ней было пальто — уның өҫтөндә пальто ине

кататься на коньках — конькиҙа шыуыу

приехать на лошади — ат менән килеү

жарить на масле — майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу)

завод работает на нефти — завод нефть менән эшләй

мазь на вазелине — вазелинлы май

варенье на сахаре — шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма

на лету — осоп барғанда

на бегу — йүгереп барғанда

на скаку — сабып барғанда

на ходу — барғанда

вернуться на родину — тыуған илгә ҡайтыу

пойти на завод — заводҡа эшкә барыу

идти на голос — тауыш ишетелгән яҡҡа барыу

двигаться на восток — көнсығышҡа табан хәрәкәт итеү

дверь на улицу — ишек урамға табан

наткнуться в темноте на камень — ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү

наскочить на забор — ҡоймаға барып бәрелеү

встреча назначена на завтрашний день — осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән

запасаться на зиму — ҡышҡа әҙерләү

приехать на две недели — ике аҙнаға килеү

на первый раз — беренсе тапҡырға

со дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала

с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)

отдать на воспитание — тәрбиәгә биреү

сдать на хранение — һаҡлау өсөн тапшырыу

отрез на платье — күлдәклек тауар

комната на пять человек — биш кешелек бүлмә

учиться на врача — табиплыҡҡа уҡыу

на, возьми — мә, ал

вот тебе и на — бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)

почить на лаврах — ирешелгән уңыштарға ҡәнәғәт булып ятыу

дневать и ночевать — көнө-төнө ятыу, көнөн-төнөн шунда булыу

мёртвое тело — үле кәүҙә

мёртвые деревья — ҡороған ағастар

мёртвые глаза — һүнгән күҙҙәр

мёртвый луч — тоноҡ нур

мёртвая пустыня — тын бушлыҡ

мёртвые знания — файҙаһыҙ белем

мёртвая вода — үле һыу, терелтә торған һыу (әкиәттәрҙә)

мёртвая зыбь — ваҡ тулҡын

мёртвый капитал: — 1) файҙаһыҙ ятҡан капитал

2) ҡулланылмай торған белем; мёртвая петля: — 1) сиселмәҫлек тоҡан (элмәк)

2) юғары пилотаждың бер фигураһы; мёртвая природа — йәнһеҙ тәбиғәт

мёртвое пространство — пуля теймәй торған урын

мёртвый сезон — торғонлоҡ (сауҙала, сәнәғәттә)

мёртвая точка — - тигеҙләнеш нөктәһе

мёртвая хватка: — 1) ысҡындырмаҫлыҡ итеп тешләү

2) эшләмәйенсә ҡалмау, тотҡан ерҙән һындырыу (өҙөп алыу); мёртвый час — көндөҙгө йоҡо сәғәте

мёртвый штиль — елһеҙлек (дингеҙҙә)

мёртвый язык — үле тел (яҙма ҡомартҡыларҙа ғына һаҡланған)

мёртвый якорь — оҙаҡ ваҡытҡа һалынған якорь

быть на мёртвой точке — бер үк хәлдә (үҙгәрешһеҙ, һаман бер урында) булыу

лежать мёртвым грузом — файҙаһыҙ (ҡулланылмай) ятыу

виднеться — о чём-л. пёстром

луга пестреют цветами — болон сәскәләр менән сыбарланып тора

на стенах пестрят афиши — стеналарҙа афишалар күҙгә ташлана

статья пестрит цитатами — мәҡәлә цитаталар менән тулған

материя пестрит — туҡыма артыҡ сыбар

ребёнок живёт при нём — бала уның янында йәшәй

жить при станции — станция янында тороу

лаборатория при институте — институт эргәһендәге лаборатория

состоять при штабе — штаб ҡарамағында булыу

при феодализме — феодализм заманында

при переходе улицы — урам аша сыҡҡан ваҡытта

документы при ней — документтар уның менән

иметь при себе паспорт — паспортты үҙең менән йөрөтөү

при желании — теләк булғанда

читать при свете лампы — шәм яҡтыһында уҡыу

при посторонних — сит кешеләр алдында

при содействии друзей — дуҫтар ярҙамында

быть при смерти — үлем түшәгендә ятыу

при всём том — шуларҙың барыһын алғанда ла

склонность к научной работе — ғилми эшкә әүәҫлек

склонность к чтению — уҡыуға әүәҫлек

склонность к полноте — тиҙ генә һимереп барыу

физиологическая смерть — тәбиғи үлем

скоропостижная смерть — ҡапыл үлеү

спасти от смерти — үлемдән ҡотҡарыу

смерть как скучает — бик ныҡ һағына

до смерти — бик, үтә ныҡ

как смерть бледный — мәйет кеүек аҡ, ап-аҡ

быть (лежать) при смерти — үлеп барыу, үлем түшәгендә ятыу

двум смертям не бывать, одной не миновать — үлем ике килмәй, бер генә килә